Kastljós hlaut viðurkenningu Barnaheilla

Verðlaunaafhending. Ræða formanns í heild sinni  

Hér má sjá hluta af ávarpi formanns.

Barnasáttmálinn er leiðarljós Barnaheilla - Save the Children. Sáttmálinn var undirritaður fyrir Íslands hönd árið 1990, fullgiltur árið 1992 og lögfestur nú í byrjun árs 2013. Með lögfestingunni hefur verið tekið stórt skref í réttarbót íslenskra barna. Öll aðildarríki Sameinuðu þjóðanna, fyrir utan Bandaríkin og Sómalíu, hafa fullgilt sáttmálann og er hann því útbreiddasti mannréttindasamningur heims.

Barnasáttmálinn er eini alþjóðlegi samningurinn sem á sérstaklega við um börn og felur hann í sér alþjóðlega viðurkenningu á því að börn séu hópur sem hafi sjálfstæð réttindi, óháð forsjáraðilum, og að þau beri að vernda gegn hvers kyns hættum og ofbeldi. Samningurinn tryggir börnum borgaraleg réttindi, félagsleg, menningarleg og efnahagsleg réttindi.

Mikilvægi lögfestingar Barnasáttmálans hér á landi sem og annars staðar er stórt skref í áttina að því að tryggja sjálfsögð réttindi barna enn frekar. Sáttmálinn er ekki einungis orð á blaði heldur leiðarvísir, verkfæri sem allir þeir sem koma að málefnum barna geta stuðst við. Auk þess hefur sáttmálinn mikilvægt forvarnargildi.

Barnasáttmálinn felur í sér hvatningu til að halda áfram að gera það sem þjóð gerir fyrir börn sín, að rækta persónuleika, og andlega og líkamlega getu þeirra. Að  kenna þeim að lifa ábyrgu lífi í anda skilnings, umburðarlyndis, jafnréttis og vináttu milli þjóða og þjóðernis- og trúarhópa.

Okkur ber að heiðra barnæskuna og gæta þess að leyfa börnum að vera börn. Auk þeirrar sjálfsögðu skyldu okkar að sinna þeim andlega og líkamlega viljum við að þau njóti fjölbreytilegra tómstunda og leikja, menningar og lista og umfram allt eiga þau rétt á að lifa áhyggjulausri tilveru, finna til öryggis, gleði og kátínu.

Við höldum sannarlega í höndina á börnunum til fullorðinsára í hinum víðasta skilningi en á sama tíma og við kennum þeim getum við líka lært af þeim með því að hlusta á reynslu þeirra, upplifanir, skoðanir og viðhorf. Börn sjá, heyra og skynja ótal margt sem fer fram hjá okkur fullorðna fólkinu. Athyglisgáfa þeirra, vitund, næmni, einlægni og hreinskilni er meðal þess sem börnin geta kennt okkur eða í það minnsta minnt okkur á að hafa í heiðri.  

Fyrir börnin, það dýrmætasta sem þjóð getur átt, finnst manni seint nóg gert. Foreldrar og forráðamenn ættu ekki að þurfa upplifa sig ein í þessu hlutverki þótt ábyrgðin hvíli vissulega hvað helst á þeim. Þetta er ekki bara mitt barn eða þitt barn heldur börnin okkar. Barnið þitt er mitt og mitt er þitt, í þeim skilningi að vökul augu okkar allra beinast ekki einungis í eina átt heldur horfum við allan hringinn.

Já kæru gestir í þessu mikilvæga verkefni viljum við standa þétt saman. Umbunin lætur ekki á sér standa. Við erum flest foreldrar, afar, ömmur, frændur, frænkur og vinafólk. Hversu mikið gleður það ekki að fylgjast með barni vaxa úr grasi og ganga inn í fullorðinsárin vel nestað af andlegu og líkamlegu heilbrigði, öryggi, sjálfstrausti og metnaði.

Að baki hverju barni stendur stór hópur, heilt samfélag. Starfsfólk skóla, íþrótta- og æskulýðsfélaga og félagasamtök koma sannarlega að uppeldi þeirra. Fjölmargir aðrir koma með óbeinni hætti þar að en eru engu að síður oft miklir áhrifavaldar. Ýmis fyrirtæki og stofnanir þar með taldir fjölmiðlar eru í áhrifastöðu enda er þeirra hlutverk að líta yfir hina mannlegu flóru og safna gagnlegum upplýsingum og fréttum og miðla þeim með skýrum og skilmerkum hætti.

Ágætu gestir                                                                                       

Viðurkennig Barnaheilla í ár er að þessu sinni veitt KASTLJÓSINU sem á árinu fjallaði með vönduðum hætti um kynferðisofbeldi gagnvart börnum og vakti með umfjöllun sinni þjóðina til enn frekari vitundar og vakningar um kynferðisglæpi gegn börnum, glæpi sem einmitt vegna þess hvers eðlis þau eru, koma síður fram í dagsljósið.  

Upplýsingaöflun og framsetning Kastljóssins var sett fram á eins nærgætinn hátt og hægt var miðað við hversu vandasamt málið var. Segja má að umfjöllunin hafi sýnt í hnotskurn eitt af mikilvægustu hlutverkum fjölmiðils: Að starfa af einlægni og heiðarleika og á sama tíma að veita íslensku samfélagi þ.m.t. stjórnkerfum og stofnunum þess ákveðið aðhald.

Það krefst alveg sérstakrar fagmennsku og nærgætni að fjalla um álíka viðkvæmt málefni eins og kynferðisofbeldi gagnvart börnum án þess að vekja ótta hjá börnum eða foreldrum þeirra. Umfjöllun um svo viðkvæmt málefni þarf umfram allt að vera upplýsandi, laus við hræðsluáróður, laus við almennar fullyrðingar eða yfirfærslur frá fráviki yfir á heildina.

Þegar fjallað er um vandasöm málefni eins og kynferðisofbeldi gegn börnum reynir einnig á að geta aðgreint sjálfa sig frá umfjöllunarefninu og nálgast það á eins hlutlausan og fordómalausan hátt og hægt er. Erfiðar tilfinningar og neikvæðar hugsanir, reiði og sársauki gera eðli málsins samkvæmt vart við sig þegar upplýsingar berast eða rökstuddur grunur er um að brotið hafi verið á barni.

Sú umfjöllun sem Barnaheill veitir hér viðurkenningu leiddi til þess að ljót leyndarmál sem geymd höfðu verið í dýpstu sálarkimum fundu farveg upp á yfirborðið. Af mörgum var þungri byrði létt, byrði sem hafði e.t.v. sligað axlir í áraraðir.

Umfjöllun sem þessi er ekki síður fyrirbyggjandi. Hún er viðvörun til þeirra sem nú eru að misnota eða misbjóða börnum og til þeirra sem eru að gæla við þá hugsun að brjóta gegn börnum. Síðast en ekki síst er hún hvatning til þeirra sem hafa verið eða eru þolendur kynferðisofbeldis eða hvers lags ofbeldis til að koma fram og leita réttar síns og umfram allt fá stuðning og styrk, ekki einvörðungu frá þeim sem hafa sérhæft sig í að hjálpa á þessu sviði heldur einnig frá samfélaginu í heild sinni.

Kæru vinir
Barnaheill vilja með viðurkenningunni í ár heiðra verndun barna gegn kynferðisofbeldi. Aðstandendur Kastljóssins hafa með umfjöllun sinni á þessum málaflokki lagt lóð á vogarskálarnar í baráttunni gegn kynferðisglæpum gegn börnum. Barnaheill vilja þakka þeim og RÚV fyrir þetta framlag en jafnframt hnykkja á mikilvægi þess að ræða þessi mál af hreinskilni og ábyrgð.

Vönduð umræða skilar árangri með margs konar hætti og til lengri tíma. Tjáning og miðlun er ekki einungis límið í tengslum okkar við hvert annað heldur ein öflugasta forvörn sem völ eru á.
Gerum þessa tegund af forvörnum sem hluta af okkar lífsstíl.

Að lokum
Höldum vöku og tölum saman. Bolti vitundar og vöku má aldrei snerta jörðu. Til að honum sé ávallt haldið á lofti þarf margar hendur, samstilltan vilja og  góða liðsheild.

Það gæti verið ég eða þú sem bjargar barni frá ofbeldi

Starfsfólk og stjórn Barnaheilla óskar aðstandendum Kastljóssins og RÚV velfarnaðar í framtíðinni. Ég vil auk þess nota þetta tækifæri og þakka öllum þeim sem vinna að vernd barna gegn hvers kyns ofbeldi.

En nú,  kæru gestir, er komið að því að afhenda viðurkenninguna. Ég vil  biðja biðja Sigmar Guðmundsson ritstjóra að veita þessum fallega  verðlaunagripi viðtöku sem Sigrún Ólöf Einarsdóttir glerlistakona gerði.