Bloggfęrslur mįnašarins, febrśar 2018

Nįmstefna um Vinįttuverkefni Barnaheilla 13. mars

vinįtta dagskrį


Tvö mįl į viku aš mešaltali

Ég fę aš mešaltali tvö mįl į viku sem tengjast kvķša og slakri skólasókn vegna of mikillar skjįnotkunar (tölvur/sķmi/sjónvarp). Žetta er vaxandi vandi og foreldrar oft vanmįtta ef um stįlpaša unglinga er aš ręša.
Sżnt hefur veriš fram į aš auknar lķkur eru į kvķša, streitu og pirringi og jafnvel žunglyndi hjį börnum ķ tengslum viš tölvunotkun žeirra og er žį įtt viš tölvuleiki, samfélagsmišla og myndbönd.
Hóflegur tķmi ķ tölvu, sem dęmi einn tķmi į dag, hefur lķtil sem engin įhrif į lķšan barns samkvęmt rannsóknarnišurstöšum. Um leiš og tķminn lengist aukast lķkur į vanlķšan. Barn sem eyšir fimm tķmum į dag ķ tölvu er ķ mikilli įhęttu meš aš žróa meš sér kvķšatengd vandamįl.

tölvuvandi


Umskuršur drengja, enn eitt sjónarhorniš

Śr fréttum 18. febrśar 2018: Mikil umręša hefur oršiš um umskurš drengja hér į landi eftir aš Silja Dögg Gunnarsdóttir, žingmašur Framsóknarflokks, lagši fram įsamt 8 öšrum žingmönnum frumvarp um aš banna slķkt hér į landi. Žrettįn įr eru sķšan bann viš umskurši kvenna var lögfest.

Kolbrśn Baldursdóttir sįlfręšingur segir aš sem betur fer hafi hśn ekki fengiš mörg mįl, sem snśa aš žessu, inn į borš til sķn. Einungis nokkur slķk mįl hafi komiš upp į 25 įra ferli hennar. Žar hafi žó greinilega mikill kvķši skapast hjį drengjum viš žaš eitt aš stunda ķžróttir eša tómstundir. „Žaš er svona tilefni til aš einangra sig frį öllu žvķ sem gęti žurft aš reyna į žetta, aš žurfa aš bera sig, aš einhver myndi sjį žetta og frétta af žessu og žaš žarf ekki nema einn aš sjį til žess aš sagan fari af staš. Og ķslensk börn žekkja žetta ekki, žau hafa aldrei fengiš neina sérstaka fręšslu hvaš umskurš drengja hvaš žaš žżšir og hvernig ašgerš og svo framvegis.“ segir Kolbrśn. 
 
Hśn nefnir dęmi um aš drengir hafi mešal annars oršiš fyrir aškasti vegna žessa. Žegar drengirnir eldist eigi žeir einnig erfitt meš atriši sem tengjast įstarsamböndum. 

„Žetta er erfitt fyrir sįlfręšinga sem fį svona mįl eša mér fannst žaš, žvķ viš erum aš reyna aš milda og gręša og finna lausnir og ķ žessum tilfellum žį var žarna um aš ręša óafturkręfanlegan hlut. žaš var ekki hęgt beinlķnis aš leysa žetta žannig žetta var spurning um aš hjįlpa til viš ašlögun en mašur upplifši vanmįtt, ég man eftir žvķ.“ segir Kolbrśn. 

Frumvarpiš hefur vakiš mikla athygli erlendis og hefur veriš gagnrżnt haršlega af trśarleištogum ķ Evrópu. Žį hafa einnig erlendir fjölmišlar fjallaš mikiš um mįliš. 

Agnes M. Siguršardóttir, biskup Ķslands, er ein žeirra sem hefur lagst gegn frumvarpinu. Hśn segist fagna umręšunni en efast um aš frumvarpiš sé farsęll farvegur upplżstrar umręšu. Hśn segir aš hętta sé į aš gyšingdómur og ķslam verši aš glępsamlegum trśarbrögšum. Sišmennt, félag sišręnna hśmanista į Ķslandi, hvetur hins vegar Alžingi til žess aš samžykkja frumvarp um aš banna umskurš drengja.


Gegnsęi, einlęgni og heišarleiki er žaš sem skiptir mestu ķ śrvinnslu eineltismįla

Žaš er sérlega viškvęmt fyrir fyrirtęki og stofnanir ef ķ ljós kemur aš einelti hafi įtt sér staš į vinnustašnum. Margir vinnustašir hafa lagt sig ķ lķma viš aš fyrirbyggja slķka hegšun meš żmsum rįšum. Margir vinnustašir eru sjįlfbęrir ķ žessum efnum komi fram kvörtun en ašrir leita til fagašila.

Til mķn leita ķ auknum męli einstaklingar sem telja aš mįl žeirra hafi hvorki fengiš faglega né réttlįta mešferš og velta fyrir sér nęstu skrefum. Mįl žeirra eru żmist ķ vinnslu eša lokiš į vinnustašnum sjįlfum eša hjį sjįlfstętt starfandi ašilum sem keyptir hafa veriš til verksins.

Eftirfarandi atriši snśa einungis aš hugsanlegum vanköntum eša mistökum ķ vinnslu eineltismįla en hafa ekkert aš gera meš hvort nišurstaša mįlanna hafi oršiš tilkynnanda ķ vil eša ekki. Į žvķ er vissulega allur gangur.

Vankantar ķ vinnsluferlinu

Skilgreiningar of žröngar:
Reynt aš gera lķtiš śr kvörtuninni strax ķ byrjun meš žvķ aš segja aš kvörtun falli ekki undir „hefšbundna skilgreiningu um einelti“.
Dęmi um žetta er aš einstaklingi hefur veriš sagt aš ef hlé hefur oršiš į hinni meintu óęskilegu hegšun ķ einhvern tķma žį sé ekki um einelti aš ręša jafnvel žótt hegšunin hafi višgengist ķ mörg įr.
Annaš dęmi er aš ef birtingarmynd hinnar meintu óęskilegu hegšunar er ekki alltaf sś sama žį sé ekki um aš ręša „ķtrekaša hegšun“ og žar af leišandi ekki um einelti aš ręša.

Tilkynnandi geršur ótrśveršugur strax ķ byrjun:
Margir tilkynnendur hafa upplifaš strax ķ byrjun, įšur en nokkuš er fariš aš kanna mįliš, aš nišurstaša mįlsins liggi žį žegar fyrir og „aš bśiš sé aš kaupa nišurstöšuna“. Reynt er aš gera kvörtun žeirra ótrśveršuga og fljótlega dregnar įlyktanir um aš tilkynnandinn sé hluti vandans, jafnvel aš öllu leyti. Tilkynnendur hafa fengiš spurningar į borš viš hvort žeir sjįlfir eigi ekki einhvern žįtt ķ žessu vandamįli, hvort žetta sé ekki bara samskiptavandi?  

Meintur gerandi tekur stjórnina:
Algengt er aš varnir meints geranda felist ķ žvķ aš koma meš „mótkvörtun“ žar sem hann dregur fram żmsa neikvęša žętti um tilkynnandann. Tilgangurinn er aš gera hinn sķšarnefnda ótrśveršugan ķ augum žeirra sem hafa meš vinnslu mįlsins aš gera. Afleišingarnar eru išulega žęr aš žeir sem eru aš vinna ķ mįlinu missa sjónar af upprunalegu tilkynningunni en festa sig žess ķ staš ķ mótkvörtun meints geranda. Mįliš tekur U-beygju og tilkynnendum finnst eins og meintur gerandi hafi tekiš stjórnina ķ mįlinu. Tilkynnendur lżsa žvķ aš svo viršist sem kvörtun žeirra sé ekki lengur ašalmįliš. Hśn sé oršin lituš af višbrögšum meints geranda og litiš sé į vandann sem allt eins vanda tilkynnandans.

Upplżsingum haldiš leyndum:
Ķ žessum mįlum segjast tilkynnendur oft fį litlar upplżsingar um hvernig vinnsluferlinu er hįttaš. Žeir fullyrša aš žeim sé haldiš utan viš vinnsluferliš og aš žeir fįi oft ekkert aš vita hvaš ašrir sem rętt er viš ķ tengslum viš mįliš hafa sagt. Sumir tilkynnendur segja aš žegar žeir fį nišurstöšuna sé hśn jafnvel samhengislaus, slitrótt og inn ķ hana blandist stundum žęttir sem hafa engin tengsl viš upphaflegu kvörtunina. Upplżsingum um hvernig lokanišurstašan var fengin er ķ mörgum tilfellum alls ekki ljós. Žegar tilkynnendur óska eftir aš sjį öll gögn og žaš sem hefur veriš skrifaš og skrįš ķ mįlinu um žį og kvörtun žeirra, er jafnvel sagt aš um sé aš ręša „trśnašarmįl“.

Faglegt og réttlįtt vinnsluferli ķ eineltismįlum

Enginn įkvešur upplifun annarra: 
Męlikvarši į hvar mörkin ķ samskiptum liggja er huglęgt mat einstaklings. Enginn įkvešur upplifun annarra. Hvernig svo sem mįl kann aš lķta śt ķ byrjun skal vinna śt frį einni grunnhugmyndafręši og hśn er aš taka allar kvartanir til skošunar meš opnum hug og af hlutleysi, kanna réttmęti žeirra og foršast aš draga ótķmabęrar įlyktanir.

Tilkynningin er mįl tilkynnandans:
Žvķ fylgir įbyrgš aš kvarta yfir öšrum. Įšur en hafist er handa žarf aš ręša vandlega viš tilkynnanda um kvörtun hans og honum gerš grein fyrir aš hśn verši lesin upp fyrir meintan geranda. Allir žeir sem kvartaš er yfir eiga rétt į aš vita nįkvęmlega hvaš žeir eiga aš hafa gert. Įkveša skal, ķ samrįši viš tilkynnanda, hverja ašra hann vill lįta ręša viš ķ tengslum viš mįliš, hvernig vinnsluhrašanum skuli hįttaš og um fleira sem kann aš skipta sköpum ķ mįlinu.

Sanngjarnar leikreglur og jafnręši:
Allir žeir sem rętt er viš žurfa aš fį aš vita žaš fyrirfram aš um er aš ręša opiš og gegnsętt vinnsluferli og munu ašilar mįls, tilkynnandi og sį sem kvartaš er yfir, sjį skrįningar vištala sem höfš eru viš ašra ķ tengslum viš mįliš. Ašilar sem rętt er viš eiga aš fį einnig tękifęri til aš lesa yfir žaš sem hafa į eftir žeim ķ endanlegri įlitsgerš um mįliš og žeim gefin kostur į aš breyta eša lagfęra framburš sinn.

Meintur gerandi į lķka rétt:
Žaš er įbyrgš meints geranda aš męta til fundar til aš ręša um kvörtun į hendur honum. Honum skal įvallt vera bošiš aš hafa meš sér annan ašila til stušnings og rįšgjafar. Meintur gerandi er upplżstur um efni kvörtunarinnar og honum gefinn kostur į aš bregšast viš, andmęla, śtskżra mįl sitt eša leišrétta allt eftir ešli og atvikum mįlsins. Eins og tilkynnanda bżšst honum aš nefna ašila sem hann óskar eftir aš rętt verši viš ķ tengslum viš mįliš.

Įlitsgerš meš rökstuddri nišurstöšu:
Žegar rętt hefur veriš viš alla hlutašeigandi ašila er lagt mat į heildarmynd mįlsins og ašilar žess upplżstir um nišurstöšuna ķ sitthvoru lagi meš munnlegum hętti žar sem žeim er bošiš aš bregšast viš henni. Ašilar mįlsins, tilkynnandi og sį (žeir) sem kvartaš var yfir fį eintak af įlitsgeršinni sem og yfirstjórn vinnustašarins. Ašrir sem rętt var viš fį tękifęri til aš kynna sér įlitsgeršina hjį žeim sem unnu mįliš eša hjį yfirstjórn vinnustašarins. Ekki ętti aš vera um frekari dreifingu aš ręša af hįlfu vinnustašarins.

Lokaorš
Ķ žessari grein hefur veriš fariš yfir algenga vankanta sem stundum eru geršir ķ vinnslu kvörtunarmįla eins og eineltismįla. Einnig hefur veriš rakinn ķ stuttu mįli vinnsluferill sem er sķšur lķklegri til aš skilja mįliš eftir óleyst. Mįlin eru aš jafnaši tilfinningalega erfiš og įtakanleg og žvķ afar mikilvęgt aš ekki bętist viš reiši og sįrsauki sem tengist vinnsluferlinu. Fyrir žann sem hefur e.t.v. lengi veriš aš mana sig upp ķ aš tilkynna óęskilega hegšun sem hann telur sig hafa oršiš fyrir į vinnustašnum og fyrir žann sem kvartaš er yfir skiptir gegnsęi, einlęgni og heišarleiki ķ vinnubrögšum mestu. Mikilvęgt er aš gęta jafnręši. Bįšir ašilar eiga rétt į aš sjį öll gögn ķ mįlinu og röksemdafęrslu fyrir nišurstöšu mįlsins. Liggi vinnsluferliš ekki alveg ljóst fyrir finnst žeim sem telur į sér brotiš mįlinu engan vegin lokiš og leitar oft leiša til aš fį žaš endurupptekiš eša vķsa žvķ til dómstóla.

Annaš efni žessu tengt er aš finna į www.kolbrunbaldurs.is

Kolbrśn Baldursdóttir, sįlfręšingur

Greinin var fyrst birt į visi.is 14. febrśar 2018 


Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband