Fagleg ráðgjöf handa pörum í tæknifrjóvgunarmeðferð

Barnleysi getur verið sársaukafullt vandamál. Talið er að 15-20% para á barneignaraldri glími við ófrjósemi einhvern tímann á lífsleiðinni. Ófrjósemi er fyrst og fremst líffræðilegt vandamál enda þótt sálrænir þættir hafi svo sannarlega áhrif.

Samtökin Tilvera sem stofnuð voru 1989 standa við bakið á þeim sem þarfnast og gangast undir tæknifrjóvgunarmeðferð. Meðferðina annast ART Medica. Tæknifrjóvganir eru dýrar og oft er fleiri en einnar meðferðar þörf. Þeir sem eiga rétt á niðurgreiðslu greiða fyrir glasafrjóvgun á bilinu 137.000 til 256.000 krónur eftir því hversu margar meðferðir parið hefur farið í. Kostnaður miðast einnig við hvort parið á eitt eða fleiri börn saman. Heildarkostnaður án niðurgreiðslu er 307.000 krónur. 
Í lögum um tæknifrjóvgun, 1996 nr. 55, 29. maí, kemur fram í 2. málsgrein 2. greinar að „Heilbrigðisstofnun sem fær leyfi skv. 1. mgr. er skylt að bjóða pörum sem sækja um tæknifrjóvgunarmeðferð faglega ráðgjöf sérfræðinga, svo sem félagsráðgjafa eða sálfræðinga“.
Þessu er ekki verið að sinna í dag. En hver veit hvað gerist í þessum efnum fái Sjálfstæðisflokkurinn heilbrigðisráðuneytið eftir næstu kosningar?   

Ábyrgð lánastofnana

Lánastofnanir hafa verið iðnar við að vilja lána án tillits til hvort lántakinn sé borgunarmaður fyrir láninu eða ekki svo fremi auðvitað sem hann eigi eitthvað sem hægt er að ganga að, borgi hann ekki lánið. Lánastofnanir hafa líka blásið út. Því hærri sem skuldir heimilanna eru því meira moka lánastofnanir undir sig.
Á hverjum tíma er alltaf hægt að finna hóp af fólki, einstaklingum og fjölskyldufólki sem taka lán og aftur lán án þess að hugsa dæmið til enda þ.e. hvernig ætla ég að borga þetta lán? Fólk sem gerir þetta hefur lag á að ýta frá sér ákveðnum raunveruleika, bæla og afneita staðreyndum og hugsa sem svo „æi þetta reddast einhvernveginn“.  Þetta fólk lendir fyrr en síðar í greiðsluerfiðleikum, vítahring sem það losnar ekki úr og eftir stendur fjölskyldan sem getur ekki séð sér farborða.

Hvernig er hægt að stoppa svona vitleysu? Jú það er hægt að sporna við þessari neikvæðu þróun með mikilli og markvissri fræðslu sem helst ætti að hefjast strax á grunnskólastigi. Önnur leið er að lánastofnanir hætti að ota endalausum lánum að fólki með alls kyns auglýsingaherferðum og hætti jafnframt að lána fólki sem fyrirsjáanlegt er að getur ekki staðið í skilum.  Sá hópur sem ég vísa hér í virðist ekki geta staðist freistingar þegar það heyrir að nú sé hægt að fá 100% bílalán, 100% íbúðarlán, lán til að fara með fjölskylduna til útlanda, lán til að halda risastóra ferminarveislu osfrv. 

Enda þótt um fullorðið fólk er að ræða þá virðist sem svo að samfélagið þurfi að hafa vit fyrir því. Af hverju skyldum við vilja hafa vit fyrir þessu fólki? Jú vegna þess að þetta fólk á börn sem líða hvað mest þegar fjölskyldan er hætt að sjá fram úr greiðsluerfiðleikunum og örbirgð blasir við því. Fjárhagserfiðleikum fylgja önnur vandamál; samskiptavandamál, vonleysi og þunglyndi sem oft leiðir til sambúðarslita og skilnaðar. Hvort sem fjölskyldan heldur saman eða sundrast hverfa skuldirnar ekki. Vítahringur greiðsluerfiðleika varir oft ævilangt.
Ef lög um skuldaaðlögun verður til þessa að lánadrottnar taki meiri ábyrgð og að lántakandi verði líka að hugsa sinn gang áður en hann skuldsetur sig í botn þá er ég meðfylgjandi slíkum lögum.

Að afnema verðtrygginguna væri óráð

Afnám verðtryggingar væri óráð eins og efnahagsumhverfið er hér á landi í dag. Hvað yrði þá um lífeyrissjóðina? Lífeyrissjóðirnir eru stærstu sjóðir sem við eigum og þeir eru að lang mestu leyti verðtryggðir. Viljum við ekki að lífeyririnn okkar sé tryggður?
Þeir sem tala fyrir afnámi verðtryggingar gera sér ekki grein fyrir því að ýmislegt þarf að breytast í því efnahagsumhverfi sem hér ríki ef það á að vera möguleiki. 
Hvað þýðir verðtrygging?
Verðtrygging þýðir einfaldlega að þú færð til baka sem þú gefur (lánar) og greiðir aftur það sem þú færð, miða við verðgildi krónunnar. 
Ef verðbólga fer niður í 0 (núll) þá breytast sjóðirnir ekki neitt. Stöðugleiki myndi gera það að verkum að verðtrygging skiptir ekki máli. Þá þarf engar verðbætur.
Eins og staðan er í dag þá er verðbólga og verðtryggðir sjóðir breytast í samræmi við hana. 
Þess vegna er ekki hægt að afnema verðtrygginguna. 

Loksins eitthvað að gerast í sorphirðumálum hér á landi. Umbuna á þeim sem flokka rusl

Nú lítur svo út fyrir að vakning sé að verða í sorphirðumálum hér á landi. Breytingarnar eru komnar frá ESB og munu verða enn frekari hvati til endurvinnslu á Íslandi. Eins og málum hefur verið háttað nú henda sumir öllu beint í tunnuna á meðan hinir umhverfisvænu flokka eins mikið og þeir geta og leggja alúð við að koma flokkuðu rusli á rétta staði.
Mér finnst það sárlega hafa vantað að umbuna þessu fólki t.d. með því að lækka hjá þeim sorphirðugjaldið. Nú vottar fyrir þessari hugsun sýnist mér ef ég skil rétt það sem stendur í Mbl. í dag. Til dæmis ef þeir sem vilja hafa fyrir því að sækja sér sérstaka tunnu fyrir allan pappír þá væri hægt að lækka sorphirðugjald þeirra um ákveðna prósentu. Ef slíkt hvatningakerfi væri til staðar þá myndu þeir sem hingað til hafa lítið nennt að huga að þessum málum örugglega vilja nýta sér það.  Umbunarkerfi svínvirkar til að fá sem flesta til að taka þátt. Fordæmi nágrannalandanna hafa sýnt það.
Sjálf hef ég ekki verið mannanna best í þessum málum og ekkert liðið allt of vel með það. Það sem bjargar því að ég held þó andlitinu er að hænsnin hérna í garðinum fá allar matarleifar og við jú eggin í staðinn.  

Heimilisofbeldi: meðferðarúrræði fyrir ofbeldismenn

Í framhaldi af pistli mínum um heimilisofbeldi um helgina langar mig að benda á meðferðarúrræðið „Karlar til ábyrgðar“ sem sálfræðingarnir Einar Gylfi Jónsson og Andrés Ragnarsson standa fyrir. Þetta má sjá í Mbl. í dag á bls. 24.  Það voru all nokkrir sem tóku þátt í umræðunni um þetta efni hér á bloggsíðunni og sumir hverjir voru einmitt að velta fyrir sér hvaða úrræði stæði ofbeldismönnum til boða. Hér kemur sem sagt eitt af slíkum úrræðum. 
Hafi karlar hug á meðferð vegna ofbeldishegðunar þá segir í umfjöllun Mbl. að nóg sé að panta tíma annaðhvort hjá Andrési eða Einari eða hringja í 1717 vinalínu Rauða krossins, sem er símaþjónusta allan sólarhringinn. Ef þið vitið um einhvern sem myndi gagnast svona meðferð þá er ekki úr vegi að koma þessum upplýsingum áleiðis.
Þetta er frábært framtak hjá kollegum mínum Andrési og Einari Gylfa sem báðir eru þaulreyndir sálfræðingar.

Áhrif skoðanakannanna á kjósendur

Það líður varla sá dagur nú að ekki birtast niðurstöður nýrrar skoðanakönnunar. Niðurstöðurnar eru æði mismunandi ekki hvað síst vegna þess að spurningarnar eru ólíkar og einnig vegna þess að úrtökin eru misstór. Margar aðrar breytur hafa jafnframt þarna áhrif.
Hvaða áhrif hafa niðurstöður almennt séð á kjósendur, hugsun þeirra, viðhorf og loks hverjum þeir greiða atkvæði sitt? Eflaust skiptir þetta engu máli fyrir flokkssbundið fólk sem ætlar sér að kjósa sinn flokk og hefur aldrei látið sér detta neitt annað í hug. Áhrifin eru hvað mest á þá sem eru óákveðnir, hafa jafnvel verið hlynntir einum flokki eða ákveðnum stjórnmálamanni/mönnum en eru einhverra hluta vegna nú ósáttir og eru að hugsa um að kjósa annað.  Ég ímynda mér til dæmis að því fleiri skoðanakannanir sem komast að þeirri niðurstöðu að Samfylkingin sé að dala og að Ingibjörg Sólrún sé að verða æ óvinsælli hafi þau áhrif að æ fleirri ákveði að kjósa ekki Samfylkinguna. Þó gætu einhverrjir hugsað málið akkúrat öfugt þ.e. að ætla að gefa Samfylkingunni einhvers konar samúðaratkvæði. Að sama skapi tel ég að því oftar sem heyrist að Sjálfstæðisflokkurinn haldi sínu eða sé að bæta við sig þá vilji æ fleirri bætast í hópinn.
En og aftur er hér á ferðinni skemmtileg sálfræði. Svo er það hitt að ekkert er öruggt í þessum efnum fyrr en talið er upp úr kössunum. Hvernig væri nú þessi aðdragandi kosninganna ef engar skoðanakannanir væru gerðar?

Heimilisofbeldi: nú er fjölmennt í Kvennaathvarfinu

Heimilisofbeldi hefur fengið vaxandi athygli í okkar þjóðfélagi undanfarin ár sem betur fer. Ég rak augun í frétt um að mikið sé að gera hjá þeim í Kvennaathvarfinu og að hátíðisdagar séu oft álagsdagar. Um þetta málefni væri mikið hægt að skrifa. Það sem skiptir öllum máli í þessu sambandi er að láta okkur þetta varða, fá þessi mál upp á yfirborðið til að geta komið bæði gerendum og þolendum til hjálpar. Í þeim tilvikum sem heimilisofbeldi tíðkast eru báðir aðilar orðnir sjúkir. Þeir sem beita ofbeldinu líður vissulega ekki vel með það en hafa ekki fundið leið út úr því. Oft er um að ræða aðila sem ekki hafa stjórn á skapsmunum sínum, eru haldnir sjúklegri afbrýðisemi og stjórnsemi og þjást jafnvel af ranghugmyndum. Stundum er áfengi með í spilinu en það er alls ekkert sjálfgefið. Flestir gerendur eiga það sameiginlegt að vera með brotna sjálfsmynd, lágt sjálfsmat og líða almennt illa með sjálfan sig. Margir hafa alist upp á heimili þar sem ofbeldi tíðkaðist.
Þolendur heimilisofbeldis hafa að mörgu leyti svipuð einkenni. Margir þolendur hafa einnig alist upp á ofbeldisfullu heimili og þekkja jafnvel ekki annars konar heimilislíf. Sjálfsmat og sjáfsmynd er brotin. Þolendur upplifa sig vanmátta, telja sig ekki hafa mikinn rétt til að tjá sig eða líða vel. Ef heimilisofbeldi er ekki fjölskylduleyndarmál eins og áður tíðkaðist er hægt að gera margt til að hjálpa þessu fólki. Reiðistjórnunarnámskeið hafa verið í gangi sem og sjálfsstyrkingarnámskeið. Ofbeldi á ekki að líða undir neinum kringumstæðum. Ef ekki stoppað myndast vítahringur sem stundum gengur frá einni kynslóð til annarra.

Sálfræðin að baki þess að hjálpa ekki náunganum á neyðarstundu.

Ráðist var á 16 ára pilt og kærustu hans í strætóskýli í Breiðholti. Árásin var með öllu tilefnislaus og árásarmennirnir ókunnugir. Pilturinn sem á var ráðist reyndi að vekja athygli vegfarenda, bíla sem óku fram hjá en aðeins einn stöðvaði bifreið sína og hóf að flauta á hópinn. Það styggði árásarmennina og betur fór því en á horfðist. 

Sálfræðin að baki þess að koma ekki til hjálpar á neyðarstundu.
Það er flókið sálfræðilegt ferli sem gerist hjá þeim sem verða vitni af ofbeldi og hvernig þeir bregðast við. Heilmikið er búið að rannsaka og skrifa um þetta fyrirbæri. Rannsóknir hafa falist í því m.a. að láta einhvern liggja við vegabrún sem væri hann stórslasaður eða látinn og telja hvað margir bílar einfaldlega aka framhjá. Niðurstöður eru sláandi.
Eitt gamalt skólabókardæmi er reyndar tekið úr raunveruleikanum. Ráðist var á konu á götu einni í New York. Hún hljóðaði og tókst að sleppa nokkrum sinnum úr höndum árásarmannsins sem náði henni jafnhraðan aftur. Margir í nærliggjandi húsum komu út í glugga og fylgdust í dágóða stund með hvernig „kötturinn lék sér að músinni“. Enginn kom henni til hjálpar. Einhver hringdi á neyðarlínuna en þegar lögreglan kom var það um seinan. Árásarmanninum tóks að drepa konuna fyrir framan fjölda áhorfenda.
Mörg okkar skilja þetta alls ekki og spyrja, hvað gengur eiginlega að fólki? Hversu kalt getur það verið? Er því bara alveg sama um náungann?

Ég tel að þetta sé ekki alveg svona einfalt. Það sem gerist í huga þeirra sem koma að svona löguðu er fyrst og fremst einhvern veginn svona hugsun:
Víst enginn stoppar (hefur stoppað) og hugar að þessu þá er þetta örugglega ekkert sem þarf að huga að eða því ætti ég þá að gera það. 
Sem sagt, litið er til hinna sem koma líka að eftir fordæmi til að fylgja eftir. Séu margir sem hugsa svona þá stoppar enginn þeirra  til að hjálpa. Myndi sá fyrsti sem kemur að ekki hugsa svona og stoppa til að hjálpa þá kæmu mjög líklega fleiri fljótlega í kjölfarið.

 Annað sem gerist er að fólk er hrætt við að blanda sér í deilur annarra. Það vil ekki verða eins og sagt er á enskunni „involved“.  Það ætlar ekki að fara að flækjast inn í einhver leiðindi sem jafnvel gæti dregið dilk á eftir sér.  Það sjálft kann að vera að flýta sér og má ekki vera að því að standa í neinu veseni. Svo kemur hugsunin: „víst enginn annar sér ástæðu til að gera nokkuð, þá kemst ég líka upp með að bara aka áfram og láta sem ég hafi ekki tekið eftir neinu“.

Svo er hitt að stundum kveikir fólk ekki á perunni. Það er sjálft hugsi um sín mál og þangað sem það er að fara og hreinlega „fattar ekki“ hvað er að gerast beint fyrir framan nefið á því. Þetta eftirtektarleysi er mikið til vegna þess að það  á ekki von á að upplifa neitt þessu líkt akkúrat á þessari stundu. Það er jú ekki á hverjum degi sem maður ekur fram hjá einhverri svona uppákomu.

Um þetta mætti ræða mikið meira enda er þetta einstaklega áhugavert fyrirbæri. Ef við myndum ræða þetta oftar og skoða nánar hvað gerist í hugum fólks undir svona kringumstæðum þá tel ég að við öll værum betur undir það búin að bregðast við svona óvæntum atburðum. Við skulum samt varast að draga þær ályktanir að þeir sem ekki stoppa og hjálpa sé bara eitthvað vont fólk. Málið er flóknara en það.  Svo skulum við ekki  gleyma þeim fjölmörgu sem hafa hætt lífi sínu til að hjálpa fólki sem það þekkir hvorki haus né sporð á. Um það eru fjölmörg dæmi. 

Hvernig kemst ég að því að barnið mitt er lagt í einelti?

Nokkur einkenni til viðvörunar:
Þegar barnið
*kemur heim með rifin eða skítug föt, skemmt skóladót eða hefur „týnt“ einhverju án þess að geta gert almennilega grein fyrir því sem gerðist,
*er með mar, sár eða skurði án þess að geta gefið trúverðuga skýringu á þeim,
*sýnist vera hrætt við eða langar ekki í skólann
*missir áhuga á náminu, einkunnir versna
*hættir að koma heim með bekkjarfélaga að loknum skóla
*velur aðra leið en venjulega heim úr skólanum
*virðist óhamingjusamt, dapurt, og kvíðafullt
*kvartar yfir magaverk, tapar matarlystinni
*sefur ekki eins vel, er grátgjarnt og dreymir illa
*tekur pening í leyfisleysi, virðist þurfa meiri pening en venjulega án þess að geta útskýrt almennilega í hvað er eytt

Afar brýnt er að leiða ekki þessa þætti hjá sér heldur kanna hvaða orsakir geti legið að baki. Sé einelti í gangi hverfur það sjaldnast af sjálfu sér. Skaðsemi eineltis sem staðið hefur yfir lengi getur fylgt barninu alla ævi. Áhrifin eru djúpstæð og lýsa sér oftar en ekki í brotinni sjáflsmynd og þunglyndi.

Sorgleg niðurstaða í Hafnarfiði

Hvað verður nú? Halda þeir í Sól í straumi að allt verði nú bara eins og áður um aldur og ævi?
Ekki líklegt.
Ég ásamt örugglega mörgum öðrum setjum nú stórt spurningarmerki hvort rétta leiðin til að taka ákvarðanir sem þessar sé með íbúakosningu. Ég er jafnframt á því að málið um stækkun eða ekki stækkun álversins sé ekkert einkamál Hafnfirðinga.
Rétt er að líklega verða engar stórbreytingar hvað álverið varðar á morgun, næsta ár eða kannski allra næstu árin. En eins og Rannveig Rist sagði þá rennur raforkusamningurinn út eftir 6 ár. Verksmiðjan stenst auk þess ekki lengur samkeppni og hver vill reka verksmiðju sem ekki stenst samkeppni. Stærsta sorgin við þessa niðurstöðu er að ekki er hægt að flytja verksmiðjuna. Hvað verður um allar þessar byggingar, kerin og önnur tæki og tól sem ekki er hægt að skutla á pallbíl og flytja eitthvert annað.  Þarna fara miklir fjármunir í súginn.

Þriðja Táknið, bókin á náttborðinu

Kannski er ég smá skrýtin. Ég hef verið með bókina, Þriðja Táknið eftir hana Yrsu Sigurðardóttur á náttborðinu nú bráðum í 2 mánuði. Lesturinn gengur hægt því mér þykir bókin afburða leiðinleg. Þessi bók hefur farið sigurför um heiminn og búið er að þýða hana á fjölmörg tungumál nú síðast á Kínversku. Ég trúi því þess vegna varla að ég er að  „krebera “ yfir þessari bók.
Hvað er málið hér? Hvernig má það vera að „allir“ eða alla vega mjög margir dásama þessa bók á meðan ég virðist varla ætla að geta lokið við að lestur hennar?  Strax í upphafi fannst mér innihaldið (lýsingar á morði) skjóta langt yfir markið t.d.  hvað varðar ógeðslegheit og síðan hef ég einfaldlega aldrei upplifað neina spennu við lesturinn, ekki einu sinni væga spennu eða eftirvæntingu. Meintir morðingar frekar en morðingi  en ég tek það fram að ég er nú í þessum skrifuðu orðum á bls. 270 af 351, virðast vera samnemendur hins myrta,  háskólanemar sem hafa verið að fikta í kukli ásamt þeim sem myrtur var.
Gott ef ég næ að lesa eina blaðsíðu í kvöld og kannski aðra á morgun osfrv.  Ég mun því ljúka lestri bókarinnar einhvern tímann undir vorið. 
Fyrirgefðu Yrsa, ég sé að þú hefur gott tak á íslenskri tungu og mörg orðatiltæki og hugsun þeim að baki eru snjöll, en efnið, þráðurinn og/eða lýsingarnar (veit ekki hvað af þessu nema allt sé) eru a.m.k. hvað mig varðar lítt skemmtilegt að lesa. Ég skal samt klára bókina þó ekki nema á öðru en þrjóskunni.
Ég hef lesið allar bækur Arnaldar og gengið ágætlega að ljúka þeim enda þótt þær hafi að sálfsögðu verið mismunandi. Ég er viss um að Yrsa er gott efni í rithöfund. Að mínu mati fór hún bara of bratt svona í fyrstu lotu.

Húrra!! Bráðum er hægt að fara á kaffihús sem er án reykjarstybbu.

Nú fer að líða að því að hægt verði að fara á kaffihús, veitingastaði og bari sem ekki eru fullir af reykjarfýlu.  Ég hlakka til. Þvílíkur lúxus, nú kemur maður bara heim af þessum stöðum og þarf ekkert endilega að fara í sturtu til að ná af sér stybbunni eða setja endilega fötin í þvott. Ein vinkona mín sem var að fara á krá með vinum sínum ákvað að fara í gömlu kápunni sinni sem hún er löngu hætt að nota því þá myndi hún ekki þurfa að splæsa hreinsun á kápuna sem hún gengur dags-daglega í.
Enda þótt veitingastaðir og kaffihús hafa haft afmörkuðuð svæði fyrir reykingarfólk þá smitaðist reykurinn og lyktin ávalt um allan staðinn. Á krám og börum er í raun algerlega ólíft þegar líða tekur á kvöldið. Þetta er því það eina sem dugar. Ég veit að margir eru ekki sáttir við þetta. Ég hef þá von og trú samt að þeir aðlagist og að þetta verði til þess að þeir dragi úr reykingum sínum og helst hætti alveg.

Hugur (ekki hagur) Hafnarfjarðar, hver er hann?

Jæja, nú er að koma að því. Spennan vegna kosninganna í Hafnarfirði fer vaxandi. Hver skyldi nú hugur Hafnarfjarðar vera á morgun?  Mér skylst að úrslitin geti oltið á örfáum atkvæðum. Ég hef reynt að fylgjast með umræðunni og heyri eitt og annað þessu tengdu í starfi mínu í einum grunnskóla Hafnarfjarðar. Aragrúi greina hefur verið skrifaður með og á móti. Enda þótt ég sé ekki fullnuma í bakgrunnsfræðunum hef ég myndað mér skoðun á þessu máli. Ég er með stækkun álvers í Hafnarfirði. Mér finnst í raun að ekki einungis Hafnfirðingar hefðu átt að fá að kjósa um þetta. Málið snertir marga aðra en þá. Satt að segja finnst mér það óðs manns æði að vera á móti þessu og myndi sannarlega finna til með bæjarbúum verðir niðurstaðan sú að stækkuninni verði hafnað.
Í Mbl í dag er ágætis yfirlit (á bls. 20) um margvísleg rök sem andstæðingar og stuðningsmenn stækkunar færa fyrir máli sínu. Eftir að hafa lesið það finnst mér rök þeirra sem eru á móti, alla vega sum hver, afar ósannfærandi.  Til dæmis þar sem segir „Hótanir Alcan um að loka í Straumsvík fái þeir ekki að stækka hafa verið kallaðar hræðsluáróður af okkur andstæðingum stækkunar“.  Að mínu mati eru þetta engin rök heldur afneitunar og blekkingaleikur. Það er afar líklegt ef ekki staðreynd að verði stækkun ekki samþykkt þá muni innan skamms ekkert álver vera í Hafnarfirði.  Með því að hafna þessu eru starfsmöguleikar Hafnfirðinga í uppnámi, tekjum kastað á glæ og hætta á að fyrirtæki flosni upp. Hafnfirðingar! Ekki láta það gerast.

Hvað er DRG?

Ég hlustaði á áhugaverðan fyrirlestur á Rótarýfundi í Rótarýklúbbnum mínum Reykjavík-Asturbæ í hádeginu í dag. Þar talaði Margrét Hallgrímsson sviðstjóri á Kvennasviði LSH um sín störf og rekstur sviðsins.  Kvennasviðið er DRG fjármagnað sem þýðir að greiðslukerfið er byggt á framleiðslu. Ákveðinn DRG flokkur gefur fasta fjárupphæð og í sama DRG flokk lenda sjúkdómsgreiningar sem kosta u.þ.b. jafn mikið. Stjórnendur DRG fá upplýsingar um tekjur og útgjöld í einum pakka, sjá hvaða einstaka sjúklingahópar kosta, sjá á einfaldan og skýran hátt hvaða þjónusta er veitt og hvað hún kostar og sjá auðveldar sveiflur á ársgrunni.
Föst fjármögnun er hins vegar við lýði alls staðar annars staðar á LSH. Þjónustueining með fasta fjármögnun fær fjárheimild án tillits til framleiðslu. Stjórnendur fá upplýsingar úr mörgum kerfum aðallega kostnaðarliði. Þeir sjá þegar kostnaður eykst en þó aðallega vegna aukins launakostnaðar. Stjórnendur eiga þannig erfitt með að bera starfsemina saman við aðrar samskonar einingar og eiga jafnframt bágt með að aðgreina hvað einstaka sjúklingahópar kosta.

Maður skyldi ætla, samkvæmt þessu, að DRG væri það form sem LSH myndi vilja taka upp fyrir öll sín svið.  Þess vegna kom það mér á óvart að heyra Margréti segja að Sviðið hefur þurft að berjast fyrir að fá að hafa þetta rekstrarform en ekki fasta fjármögnun. Hvernig getur heilbrigðisráðuneytið ekki viljað viðhafa rekstrarform sem skilar hagræðingu heldur frekar ríghalda í form sem löngu er búið að sýna ótal vankanta?

Kosningarnar í vor og velferðarmálin

Það kom mér ekki á óvart að lesa að velferðarmálin voru talin mikilvægust af sex málefnum sem fólk var beðið um að gefa einkunn í skoðanakönnu Fréttablaðsins. Þegar ég var í prófkjörinu skynjaði ég áhuga fólks á að setja velferðarmálin á oddinn. Ég, sem sálfræðingur, tók þessu vissulega fagnandi enda hef ég fundið í gegnum starfið hvar og hvernig mætti bæta eitt og annað sem snýr að þessum málaflokki. Þetta var ein af aðalástæðum þess að ég gaf kost á mér í þetta prófkjör. Ef eitthvað er að marka niðurstöður þessarar skoðanakönnunar þá setti Sjálfstæðisflokkurinn reyndar efnahagsmálin efst. Þau eru sannarlega mikilvæg og kannski er ekkert hægt að segja að einn málaflokkur sé mikilvægari en annar. Hitt er víst að sé fólk í persónulegum vanda; tilfinningar,- eða félagslegum vanda þá er eins og það hafi margföldunaráhrif. Velferð er undirstaða þess að hægt sé að njóta alls þess góða sem okkar þjóðfélag býður að öllu jöfnu upp á.

Ísland í dag og Kastljósið kvöldið 26. mars.

Bæði Ísland í dag og Kastljósið voru með áhugavert efni í kvöld. Fyrst má nefna aurskriðuna fyrir norðan. Mikið lifandi skelfing er þetta fólk frábært, sterkt og mikil ljúfmenni. Þau halda fullkominni yfirvegun. Manni finnst eitthvað svo dapurt að sveitarfélagið skuli ekki einfaldlega koma þarna og taka til hendinni. Öðruvísi verður ekki svona verk, sannkallað drulluverk unnið. Ég skora á Eyjafjarðarsveit að taka málið í sínar hendur.
Svo er það viðtalið við veslings fyrrverandi lögreglumanninn hann Björn. Ég minnist þess að hafa lesið um þetta í einhverju dagblaðanna á sínum tíma, þá sjálf nýkomin heim frá námi. Síðan fréttist ekkert meira af þessu. Hitt er að svona var þetta á þessum árum og allt fram til þess að vitundarvakning varð í þjóðfélaginu og Barnahús var stofnað. Ég er svo sannfærð um að svona viðbrögð eins og þessi maður, Björn, sýndi þegar stúlkurnar leituðu til hans voru ekki svo óalgeng á þessum tíma. Hann má eiga það karl greyið að hann viðurkenndi mistökin og er tilbúinn að biðjast afsökunnar. En svona var þessi samtími.  Fólk réði einhvern veginn ekki við umræðu af þessum toga eða þessi  hugtök hvað þá að ímynda sér hvernig bregðast ætti við. Lausnin var að þagga upplýsingar, vitneskju um svona lagað í hel skytust þær upp á yfirborðið. Ef grunnsemdir voru til staðar voru þær einnig oft bældar niður.
Margt vatn hefur runnið til sjávar í þessum málaflokki, svo mikið er víst. Ég spái í hvernig mínir eigin foreldrar hefðu brugðist við hefði maður lent í því að vera misnotaður/áreittur kynferðislega og ákveðið að segja frá því.  Svei mér þá, ég er ekkert viss um að neitt hefði verið gert nema manni ráðlagt að forðast viðkomandi.

Konur í vændi (breytingar á kynferðisbrotakafla hegningarlaganna)

Ég er bara tiltölulega sátt við þessi nýju lög. Með því að gera hvorki kaup né sölu vændis refsiverð er minni hætta á að vændi fari neðanjarðar. Auk þess er auðveldara fyrir þann sem stundar vændi að bera vitni í málum gegn vændismiðlurum sem og mögulegu ofbeldi sem þeir sem stunda vændi kunna að verða fyrir af hálfu kaupenda.  Veigamesta atriðið í þessu er að einhver 3. aðili (melludólgar) geti ekki haft af þessu fé. Jafn mikilvægt er að taka af hörku á allri miðlun og auglýsingum. Hvað tveir fullorðnir einstaklingar (eldri en 18 ára) ákveða að gera sín á milli er síðan þeirra mál.
Hvað varðar afnám fyrningarfrestsins í alvarlegustu kynferðisbrotamálunum gagnvart börnum er einnig jákvæð breyting. Kannski leiðir það ekki til fleiri sakfellingar vegna þess hversu sönnunarstaðan er erfið þegar langt er um liðið en þetta hefur móralska þýðingu. Gerendur vita nú að hægt er að sækja þá til saka á öllum tímum, þeir eru sem sagt aldrei sloppnir. Kannski það stoppi einhverja þeirra.
Ég er einnig afar sátt við að nú hefur kynferðislegt áreiti s.s. að þukla eða káfa á kynfærum eða brjóstum annars manns verið lögfest. Þessi atriði voru áður ætíð á gráu svæði í lagakerfinu. Margt jákvætt má segja um þessar nýju breytingar.
Vildi bara að þær hefðu litið dagsins ljós miklu fyrr.
 

Blogg ætlað uppalendum

Ég hef í all mörg ár verið eins og þeytispjald með fræðsluinnlegg um samskiptamál og tengd málefni fyrir hinar ýmsu fagstéttir s.s.  starfsfólk frístundaheimila, starfsmenn íþróttamiðstöðva og sundlauga, starfsmenn skóla og íþróttaþjálfara, flokksstjóra... Ég hef í dag verið að undirbúa innlegg sem ég ætla að vera með í Áslandsskóla á mánudaginn.  Efnisyfirlitið er svona:
1. Barnið, algengustu vandamál og orsakir
2. Skólastarfið, eðli og kröfur
3. Forvarnir og fyrirmyndir
4. Agi og agavandamál
5. Kjarni góðra samskipta
6. Helstu reglur í uppeldismálum
7. Snertisamskipti

Ég ætla að deila með ykkur einum, tveimur uppeldisgullmolum ef þið gætuð nýtt ykkur í uppeldishlutverkinu.
Það sem óvart veldur stundum hegðunarvanda:
1. Barnið fær ekki umbun fyrir að sýna sérlega góða hegðun (dæmi: gleymist að taka eftir því og minnast á það)
2. Barnið fær umbun fyrir óþekkt (dæmi: gefið er eftir þegar barnið er búið að grenja nóg)
3. Barnið er óvart skammað fyrir góða hegðun (dæmi: barnið gerir eitthvað jákvætt en fær skammir fyrir að gera ekki betur eða eitthvað öðruvísi)
4. Barnið er ekki áminnt þegar það sýnir af sér slæma hegðun (dæmi: barn lemur systkini sitt og enginn segir neitt).

Hvernig skal áminna.
Áminning/athugasemdir skulu beinast að hegðuninni/atferlinu en ekki persónunni.
Mikilvægt er að gera ekki atlögu að persónuleika barnsins þegar verið er að ávíta það.
Segja: „Mér þykir óendanlega vænt um þig/elska þig en mér líkar hins vegar ekki hegðun þín“

Pólitískar embættisráðningar og klíkuskapur

Það er vonandi að pólitískar embættisráðningar og annar ámóta klíkuskapur innan stjórnmálaflokka fari nú brátt að heyra sögunni til. Hvernig skyldi þessum málum vera háttað hjá nágrannaþjóðum okkar?
Enn virðist þetta vera algengt hér á landi sbr. umfjöllun í Fréttablaðinu í dag en þar kemur m.a. fram að pólitískar embætisráðningar i utanríkisþjónustunni hafi aukið til muna undanfarin ár. Ef klíkuskapur hvort sem það eru ættar- eða vinatengsl á að ráða hver fær hvaða embætti eða stöður þá má gera því skóna að sá hæfasti hreppi sjaldnast hnossið.