Börn samkynhneigðra

Á prestastefnu stendur nú til að ræða ýtarlega hvort samkynhneigðir eigi að fá blessun, vígslu eða hjónavígslu. Hver er nú eiginlega munurinn á vígslu eða hjónavígslu og þegar upp er staðið er þetta ekki bara spurning um orðið „hjóna“ sem fyrir sumum prestum er afar viðkvæmt þegar málefni samkynhneigðra ber á góma.

Um það bil 40 prestar vilja að heimilað verði að gefa samkynhneigð pör saman í hjónaband. Málið er sannarlega umdeilt. Leiða má að því líkum að skoðanir þeirra presta sem tilheyra yngir kynslóðinni séu frjálslegri í þessu sambandi en þeirra eldri aftur á móti íhaldssamari. 

En yfir í annað þessu tengt og það er, hafa prestar leitt hugann að því hvernig það er að vera barn samkynhneigðra í þessu samfélagi?

Hvernig skyldi barn sem á samkynhneigt foreldri/foreldra skynja þessa umræðu eða réttara sagt deilu sem varðar foreldra þeirra og þeirra tilfinningalíf? 

Börn eru vegna ungs aldurs síns afar næm fyrir umhverfinu og börn samkynhneigðra, eins og önnur börn, eru viðkvæm fyrir neikvæðri umfjöllun beinist hún að þeirra nánustu.
Þetta ættu prestarnir að hafa í huga þegar þeir tjá sig um skoðanir sínar um þetta mál og ábyrgð fjölmiðlanna er að matreiða fréttirnar með þeim hætti að þær verði þess ekki valdandi að særa og jafnvel skaða börn þessa minnihlutahóps sem hér um ræðir.  

Lög um staðgöngumæður, rýmka þarf heimildir tæknifrjóvgunarlaganna

Mikið vona ég að það verði farið í þá vinnu með haustinu að semja lög um staðgöngumæður. Enda þótt um fá tilvik af þessum toga sé e.t.v. að ræða þá er mikilvægt að lögunum um tæknifrjóvgun verði breytt þannig að heimildir til staðgöngumæðrunar í sérstökum tilfellum verði rýmkaðar.

Vitaskuld þarf að undirbúa þessi mál vel því ótal margt getur komið upp á þegar svo tilfinningarleg málefni sem meðganga og fæðing er annars vegar.  Ég treysti þeim læknum og öðru fagfólki sem starfa á þessu sviði hér á land vel til að vanda vel til slíks undirbúnings, eins vel og kostur er.

Fyrirspurn til Jóns Sigurðssonar, formanns Framsóknarflokksins

 Mér þætti afar áhugavert að heyra hver persónuleg afstaða Jóns Sigurðssonar, formanns Framsóknarflokksins sé til þess að Tryggingarstofnun taki þátt í kostnaði sálfræðiviðtala hjá sálfræðingum sem reka eigin stofur á sama hátt og gert er nú um sambærilega þjónustu geðlækna.
Ég er ekki að falast eftir að heyra hver stefna Framsóknarflokksins er í þessu máli enda er hún mér vel kunn heldur hvert sé persónulegt álit formannsins.

Mér finnst það skipta öllu máli fyrir þá stétt sem ég tilheyri að heyra hvað Jóni finnst um þetta mál sem væntanlega heldur áfram að vera í umræðunni þar til viðunandi lausn fæst. Málið er nú fyrir dómstólum og er dóms að vænta 9. maí næstkomandi. Hvernig svo sem hann mun hljóða mun Framsóknarflokkurinn, verði hann aftur í ríkisstjórn, þurfa að horfast í augu við og takast á við að hvorki Sálfræðingafélagið né þeir skjólstæðingar sem hafa hug á að leita sér sálfræðiþjónustu hjá sjálfsstætt starfandi sálfræðingum munu  líða þann órétt og mismunun sem tíðkast hefur fram til þessa hvað þetta mál varðar.  Hvað varðar frekari upplýsingar um málið má sjá í bloggfærslu minni hér fyrir nokkrum dögum.

 

 

Mótsagnakennd og óljós stefna Vinstri grænna.

Það er eitthvað mótsagnarkennt við stefnumál Vinstri-grænna. Þegar maður leiðir hugann að boðskap þeirra undanfarin ár þá dettur manni fyrst og fremst í hug umhverfisvernd og þá þannig að ekki megi með neinu móti spilla hinni yndisfögur íslensku náttúru sem er einstök perla. 

 Gott og vel, þetta er alveg skýrt. En síðan eru það utanríkismálin. Fyrst skal nefna hersetuna og allt í kringum það. Vinstri grænir voru miklir herstöðvarandstæðingar og eru jafnframt afar uppsigaðir við nýlegan varnarsamning.  En þeim er líka uppsigað við Evrópusamstarf því ekki mega þeir heyra minnst á mögulega ESB aðild.
Hvert stefna eiginlega Vinstri grænir í utanríkismálum?  

Annað sem stingur verulega í stúf í þeirra málflutningi og passar einhvern veginn ekki inn í hugmyndafræði þeirra um sjálfstæða efnahagsstefnu er hversu hlynntir þeir eru núverandi landbúnaðarstefnu sem allir vita að vegna tolla og ýmis konar innflutningshafta hafa viðhaldið háu matarverði á Íslandi. 

Með þessa þoku- og mótsagnarkenndu stefnuskrá að leiðarljósi er formaðurinn sjálfur manneskjulegur og ljúfur maður. Hans góða talanda þekkjum við reyndar aðeins í stjórnarandstöðumálflutningi. Einhvern veginn finnst mér eins og hann hljóti að hafa fest rætur þeim megin borðsins en það kemur auðvita allt í ljós nú með vorinu. 

Getur skortur á sorgarviðbrögðum verið merki um hræsni?

Ég get nú ekki alveg verið sammála hvernig hann Illugi Jökulsson tengir hræsni við viðbrögð fólks við voðaverkum eða mannskæðum náttúruhamförum sbr. skrif hans í Blaðinu í dag. Í stuttu máli ber hann saman viðbrögð fólks gagnvart harmleiknum í Virginíu við viðbragðsleysi fólks gagnvart morðum á hundruðum manna í Írak.

Ég tel að mannsálin hljóti að mettast þegar við heyrum ítrekað og yfir langan tíma fréttir af atburðum eins og þessum í Írak. Ef fólk myndi verða harmi slegið með tilheyrandi sorgarviðbrögðum  í hvert sinn sem það heyrir slíkar fréttir myndi það gera fátt annað en að gráta og liggja í þunglyndi. 

Ég tek undir það sem Illugi bendir á að því nær sem atburðirnir gerast því meira snerta þeir okkur. Við hugsum sem svo að víst þetta gat gerst þarna þá gæti þetta gerst hérna. Hvort sem viðbrögð fólks við morðöldinni í Írak eru mikil eða lítil þá tel ég það ekkert eigi skylt við hræsni.  Fólk upplifir sig eðlilega hafa litla stjórn á atburðarrás sem þessari og veit ekki alltaf hvernig það getur sýnt að því er ekki sama. Þetta eru samt ekki hræsnara.  Það sem Íslendingar og aðrar vestrænar þjóðir hafa viljað og geta gert er að sýna samkennd t.d. með því að láta fé af hendi rakna  til þeirra sem eiga um sárt að binda víðsvegar um heiminn.  
 
Ég get einnig tekið undir með Illuga þegar hann talar um áhættuna sem fjölmiðlar taka með því að gera mikið úr atburði eins og þessum í Virgínu.  Í kjölfar slíks voðaverks sem átti sér stað þar fá aðrir ámóta veikir einstaklingar byr undir báða vængi og vilja framkvæma sambærilegan verknað eins og hefur sýnt sig undanfarna daga. Í huga þeirra er byssumaðurinn Cho færður í dýrlingatölu.

Loks segir Illugi að enginn gaumur sé gefinn að því hvað fær unga karla og konur t.d. í Írak til að spengja sig í loft upp með það að markmiði að drepa sem flesta nærstadda. Ég spyr Illuga, hvernig vill hann að við sinnum því?
 

Málið nú fyrir dómstólum. Dómur kveðinn upp 9. maí

Málflutningur hófst í máli Sálfræðingafélags Íslands gegn Samkeppniseftirlitinu í síðustu viku. Málaferli þessi er nokkuð sérstök að því leyti að árið 2000 komst Samkeppniseftirlitið að þeirri niðurstöðu að heilbrigðisráðherra skyldi ganga til samninga við sálfræðinga vegna niðurgreiðslu á þjónustu sem þeir inna af hendi.

Heilbrigðisráðherra var hins vegar ekki á sama máli og áfrýjaði niðurstöðunni til áfrýjunarnefndar Samkeppnisstofnunar en sú nefnd klofnaði í afstöðu sinni. Þar sem ekki er hægt að kæra áfrýjunarnefndir átti Sálfræðingafélagið ekki annan kost í stöðunni en að kæra Samkeppniseftirlitið sem þó hafði úrskurðað félaginu í hag.

Þetta er býsna sérkennilega staða. Það eru ekki bara þeir einstaklingar sem óska eftir að leita til sálfræðings sem beittir eru órétti heldur er hér einnig verið að mismuna stéttum. Í 14 ár hafa sálfræðingar reynt að ná eyrum ráðherra Framsóknarflokksins í þessu máli en árangurslaust. Stefna flokksins er nefnilega að ráða sálfræðinga á heilsugæslustöðvar.

En getur einhver séð fyrir sér alla þá sem leita og vilja leita til þeirra fjölmörgu sjálfstætt starfandi sálfræðinga þyrpast inn á heilsugæslustöðvarnar?  Þessi sýn er með öllu óraunhæf ekki einungis vegna þess að heilsugæslustöðvarnar myndu vart anna því að þjónusta þennan hóp sem þýðir enn eitt biðlistavandamálið. Í ofanálag má geta þess að val fólks á sálfræðingi er afar persónubundið.

Við val á sálfræðingi kemur til álita sérhæfing og reynsla sérhvers sálfræðings af því málefni sem skjólstæðingurinn hyggst leita lausna á. Sumir hafa einnig ákveðna skoðun á því hvort þeir vilji leita til kvensálfræðings eða karlsálfræðings og svona mætti lengi telja.

Hið opinbera gefur fólki kost á að velja sér heimilislækni og geðlækni ef því er að skipta og niðurgreiðir þjónustu þeirra.
Af hverju má fólk ekki velja sér sálfræðing á sömu forsendum?

 

Mannasiðir á blogginu

Ég fagna þeirri umræðu sem hafin er um „bloggsiði“. Bloggið er nýr, skemmtilegur og gefandi umræðuvettvangur í íslensku samfélagi sem við viljum ekki að verði dreginn ofan í svaðið af einstaklingum sem jafnvel undir nafnleynd, leyfa sér að veitast að bloggskrifurum með dónaskap og svívirðingum. Sem betur fer sér maður sjaldan slík skrif en þó kemur það fyrir að einstaka aðili fer yfir strikið. Skoðanaskipti þurfa yfir höfuð ekki að verða persónuleg. Ef maður er ekki sammála er engin ástæða til að fara í skítkast. Þeir sem finna sig knúna til að gera slíkt eru vafalaust í einhverri innri kreppu og hafa því þörf fyrir að upphefja sig með því að senda niðrandi og dónaleg skilaboð.
 
Við höfum margrætt um einelti á Netinu en þá oftar en ekki í sambandi við börn og unglinga. Ekki dugir að atast í þeim hvað þetta varðar ef við erum svo engu betri sjálf.
Sýnum gott fordæmi og komum vel fram við hvert annað á þessum vettvangi sem öðrum.  

Er múgsefjun í íslenskum stjórnmálum?

Orðið múgsefjun  hefur skotið upp kollinum endrum og sinnum í stjórnmálaumræðu nú í aðdraganda kosninga. Nú síðast heyrði ég það nefnt í tengslum við stefnu Frjálslyndaflokksins í innflytjendamálum. Skoðum aðeins hvað þetta hugtak merkir?

Múgsefjun og múgæsing er stundum notað jöfnum höndum enda þótt hugtökin –sefjun og -æsing merki ekki beint það saman. Sefjun þýðir slökun en æsing þýðir eins og orðið bendir til æsingur eða uppnám. Þegar talað er um múgsefjun/múgæsing er að öllu jöfnu verið að vísa í ástand sem einkennir múg þ.e. hóp við ákveðnar aðstæður. Oft er talað um múgæsing þegar stórir hópar koma saman og einstaklingarnir í hópnum æsa hvern annan upp til að framkvæma ákveðið atferli sem sérhver einstaklingur í hópnum myndi annars ekki viðhafa væri hann ekki hluti af þessum tiltekna hópi. Hér kemur skýringin á af hverju „sefjun“ er einnig notað um þetta fyrirbæri en það er vegna þess að þegar einstaklingurinn lætur hrífast af tilfinningarhita hinna í hópnum slævist hugur hans og hann hegðar sér jafnvel þvert gegn eigin dómgreind og skynsemi.

Múgæsing getur verið gríðarlega sterkt fyrirbæri.   Dæmigerðar aðstæður fyrir múgæsingu eru óeirðir, trúarsamkomur og íþróttakeppnir s.s. fótbolti. Múgæsing þarf ekki alltaf að vera í neikvæðum skilningi þó svo að almenningur tengi það gjarnan við neikvæða atburði. Þeir sem eru hluti af múgæsingi skynja það ekki endilega sem neikvætt t.a.m. þegar verið er að fagna, hvetja eða tilbiðja. Ef hins vegar skynsemi og dómgreind heils hóps víkur fyrir múgsefjun sem einkennist af reiði, hatri og illsku í garð náungans þá hefur múgsefjunin breyst í hættulegt vopn.

Dæmi um múgæsing sem finna má í skólabókum er sagan af hópi fólks sem mændi upp á þak á háu húsi en þar stóð maður sem var að mana sig upp í að stökkva af húsþakinu þ.e. svipta sig lífi. Þegar þeir fyrstu komu að og urðu mannsins varir fylltust þeir eðlilega skelfingu og vonuðust til að maðurinn myndi sjá sig um hönd eða að honum yrði talið hughvarf frá fyrirætlan sinni. Skyndilega hóf einn í hópnum að kalla “stökktu, stökktu„ og áður en langt um leið hrópuðu margir aðrir í hópnum „stökktu, stökktu“

Í þessu tilviki er talað um fjöldamúgæsing eða mass hysteria. Enda þótt gera má ráð fyrir að allir þessir aðilar væru skynsamt fólk þá viðhöfðu þeir afar neikvætt atferli á þessari stundu, atferli sem það, eftir á að hyggja, myndu jafnvel skammast sín mikið fyrir. Hefðu þeir verið einir á staðnum má leiða sterkum líkum að því að hegðun þeirra hefði ekki falið í sér hvatningu til mannsins á þakinu að stökkva.

Það skal viðurkennt að hér er fjallað um fremur ýkt dæmi af múgæsingi.
Samt sem áður með lýsingu á hugtakinu í huga getum við  e.t.v. betur áttað okkur á hvort einhver óráðsæsing hafi gripið íslenskan múg í tengslum við strauma og stefnur stjórnmálaflokkanna.

Fagleg ráðgjöf handa pörum í tæknifrjóvgunarmeðferð

Barnleysi getur verið sársaukafullt vandamál. Talið er að 15-20% para á barneignaraldri glími við ófrjósemi einhvern tímann á lífsleiðinni. Ófrjósemi er fyrst og fremst líffræðilegt vandamál enda þótt sálrænir þættir hafi svo sannarlega áhrif.

Samtökin Tilvera sem stofnuð voru 1989 standa við bakið á þeim sem þarfnast og gangast undir tæknifrjóvgunarmeðferð. Meðferðina annast ART Medica. Tæknifrjóvganir eru dýrar og oft er fleiri en einnar meðferðar þörf. Þeir sem eiga rétt á niðurgreiðslu greiða fyrir glasafrjóvgun á bilinu 137.000 til 256.000 krónur eftir því hversu margar meðferðir parið hefur farið í. Kostnaður miðast einnig við hvort parið á eitt eða fleiri börn saman. Heildarkostnaður án niðurgreiðslu er 307.000 krónur. 
Í lögum um tæknifrjóvgun, 1996 nr. 55, 29. maí, kemur fram í 2. málsgrein 2. greinar að „Heilbrigðisstofnun sem fær leyfi skv. 1. mgr. er skylt að bjóða pörum sem sækja um tæknifrjóvgunarmeðferð faglega ráðgjöf sérfræðinga, svo sem félagsráðgjafa eða sálfræðinga“.
Þessu er ekki verið að sinna í dag. En hver veit hvað gerist í þessum efnum fái Sjálfstæðisflokkurinn heilbrigðisráðuneytið eftir næstu kosningar?   

Ábyrgð lánastofnana

Lánastofnanir hafa verið iðnar við að vilja lána án tillits til hvort lántakinn sé borgunarmaður fyrir láninu eða ekki svo fremi auðvitað sem hann eigi eitthvað sem hægt er að ganga að, borgi hann ekki lánið. Lánastofnanir hafa líka blásið út. Því hærri sem skuldir heimilanna eru því meira moka lánastofnanir undir sig.
Á hverjum tíma er alltaf hægt að finna hóp af fólki, einstaklingum og fjölskyldufólki sem taka lán og aftur lán án þess að hugsa dæmið til enda þ.e. hvernig ætla ég að borga þetta lán? Fólk sem gerir þetta hefur lag á að ýta frá sér ákveðnum raunveruleika, bæla og afneita staðreyndum og hugsa sem svo „æi þetta reddast einhvernveginn“.  Þetta fólk lendir fyrr en síðar í greiðsluerfiðleikum, vítahring sem það losnar ekki úr og eftir stendur fjölskyldan sem getur ekki séð sér farborða.

Hvernig er hægt að stoppa svona vitleysu? Jú það er hægt að sporna við þessari neikvæðu þróun með mikilli og markvissri fræðslu sem helst ætti að hefjast strax á grunnskólastigi. Önnur leið er að lánastofnanir hætti að ota endalausum lánum að fólki með alls kyns auglýsingaherferðum og hætti jafnframt að lána fólki sem fyrirsjáanlegt er að getur ekki staðið í skilum.  Sá hópur sem ég vísa hér í virðist ekki geta staðist freistingar þegar það heyrir að nú sé hægt að fá 100% bílalán, 100% íbúðarlán, lán til að fara með fjölskylduna til útlanda, lán til að halda risastóra ferminarveislu osfrv. 

Enda þótt um fullorðið fólk er að ræða þá virðist sem svo að samfélagið þurfi að hafa vit fyrir því. Af hverju skyldum við vilja hafa vit fyrir þessu fólki? Jú vegna þess að þetta fólk á börn sem líða hvað mest þegar fjölskyldan er hætt að sjá fram úr greiðsluerfiðleikunum og örbirgð blasir við því. Fjárhagserfiðleikum fylgja önnur vandamál; samskiptavandamál, vonleysi og þunglyndi sem oft leiðir til sambúðarslita og skilnaðar. Hvort sem fjölskyldan heldur saman eða sundrast hverfa skuldirnar ekki. Vítahringur greiðsluerfiðleika varir oft ævilangt.
Ef lög um skuldaaðlögun verður til þessa að lánadrottnar taki meiri ábyrgð og að lántakandi verði líka að hugsa sinn gang áður en hann skuldsetur sig í botn þá er ég meðfylgjandi slíkum lögum.

Að afnema verðtrygginguna væri óráð

Afnám verðtryggingar væri óráð eins og efnahagsumhverfið er hér á landi í dag. Hvað yrði þá um lífeyrissjóðina? Lífeyrissjóðirnir eru stærstu sjóðir sem við eigum og þeir eru að lang mestu leyti verðtryggðir. Viljum við ekki að lífeyririnn okkar sé tryggður?
Þeir sem tala fyrir afnámi verðtryggingar gera sér ekki grein fyrir því að ýmislegt þarf að breytast í því efnahagsumhverfi sem hér ríki ef það á að vera möguleiki. 
Hvað þýðir verðtrygging?
Verðtrygging þýðir einfaldlega að þú færð til baka sem þú gefur (lánar) og greiðir aftur það sem þú færð, miða við verðgildi krónunnar. 
Ef verðbólga fer niður í 0 (núll) þá breytast sjóðirnir ekki neitt. Stöðugleiki myndi gera það að verkum að verðtrygging skiptir ekki máli. Þá þarf engar verðbætur.
Eins og staðan er í dag þá er verðbólga og verðtryggðir sjóðir breytast í samræmi við hana. 
Þess vegna er ekki hægt að afnema verðtrygginguna. 

Loksins eitthvað að gerast í sorphirðumálum hér á landi. Umbuna á þeim sem flokka rusl

Nú lítur svo út fyrir að vakning sé að verða í sorphirðumálum hér á landi. Breytingarnar eru komnar frá ESB og munu verða enn frekari hvati til endurvinnslu á Íslandi. Eins og málum hefur verið háttað nú henda sumir öllu beint í tunnuna á meðan hinir umhverfisvænu flokka eins mikið og þeir geta og leggja alúð við að koma flokkuðu rusli á rétta staði.
Mér finnst það sárlega hafa vantað að umbuna þessu fólki t.d. með því að lækka hjá þeim sorphirðugjaldið. Nú vottar fyrir þessari hugsun sýnist mér ef ég skil rétt það sem stendur í Mbl. í dag. Til dæmis ef þeir sem vilja hafa fyrir því að sækja sér sérstaka tunnu fyrir allan pappír þá væri hægt að lækka sorphirðugjald þeirra um ákveðna prósentu. Ef slíkt hvatningakerfi væri til staðar þá myndu þeir sem hingað til hafa lítið nennt að huga að þessum málum örugglega vilja nýta sér það.  Umbunarkerfi svínvirkar til að fá sem flesta til að taka þátt. Fordæmi nágrannalandanna hafa sýnt það.
Sjálf hef ég ekki verið mannanna best í þessum málum og ekkert liðið allt of vel með það. Það sem bjargar því að ég held þó andlitinu er að hænsnin hérna í garðinum fá allar matarleifar og við jú eggin í staðinn.  

Heimilisofbeldi: meðferðarúrræði fyrir ofbeldismenn

Í framhaldi af pistli mínum um heimilisofbeldi um helgina langar mig að benda á meðferðarúrræðið „Karlar til ábyrgðar“ sem sálfræðingarnir Einar Gylfi Jónsson og Andrés Ragnarsson standa fyrir. Þetta má sjá í Mbl. í dag á bls. 24.  Það voru all nokkrir sem tóku þátt í umræðunni um þetta efni hér á bloggsíðunni og sumir hverjir voru einmitt að velta fyrir sér hvaða úrræði stæði ofbeldismönnum til boða. Hér kemur sem sagt eitt af slíkum úrræðum. 
Hafi karlar hug á meðferð vegna ofbeldishegðunar þá segir í umfjöllun Mbl. að nóg sé að panta tíma annaðhvort hjá Andrési eða Einari eða hringja í 1717 vinalínu Rauða krossins, sem er símaþjónusta allan sólarhringinn. Ef þið vitið um einhvern sem myndi gagnast svona meðferð þá er ekki úr vegi að koma þessum upplýsingum áleiðis.
Þetta er frábært framtak hjá kollegum mínum Andrési og Einari Gylfa sem báðir eru þaulreyndir sálfræðingar.

Áhrif skoðanakannanna á kjósendur

Það líður varla sá dagur nú að ekki birtast niðurstöður nýrrar skoðanakönnunar. Niðurstöðurnar eru æði mismunandi ekki hvað síst vegna þess að spurningarnar eru ólíkar og einnig vegna þess að úrtökin eru misstór. Margar aðrar breytur hafa jafnframt þarna áhrif.
Hvaða áhrif hafa niðurstöður almennt séð á kjósendur, hugsun þeirra, viðhorf og loks hverjum þeir greiða atkvæði sitt? Eflaust skiptir þetta engu máli fyrir flokkssbundið fólk sem ætlar sér að kjósa sinn flokk og hefur aldrei látið sér detta neitt annað í hug. Áhrifin eru hvað mest á þá sem eru óákveðnir, hafa jafnvel verið hlynntir einum flokki eða ákveðnum stjórnmálamanni/mönnum en eru einhverra hluta vegna nú ósáttir og eru að hugsa um að kjósa annað.  Ég ímynda mér til dæmis að því fleiri skoðanakannanir sem komast að þeirri niðurstöðu að Samfylkingin sé að dala og að Ingibjörg Sólrún sé að verða æ óvinsælli hafi þau áhrif að æ fleirri ákveði að kjósa ekki Samfylkinguna. Þó gætu einhverrjir hugsað málið akkúrat öfugt þ.e. að ætla að gefa Samfylkingunni einhvers konar samúðaratkvæði. Að sama skapi tel ég að því oftar sem heyrist að Sjálfstæðisflokkurinn haldi sínu eða sé að bæta við sig þá vilji æ fleirri bætast í hópinn.
En og aftur er hér á ferðinni skemmtileg sálfræði. Svo er það hitt að ekkert er öruggt í þessum efnum fyrr en talið er upp úr kössunum. Hvernig væri nú þessi aðdragandi kosninganna ef engar skoðanakannanir væru gerðar?

Heimilisofbeldi: nú er fjölmennt í Kvennaathvarfinu

Heimilisofbeldi hefur fengið vaxandi athygli í okkar þjóðfélagi undanfarin ár sem betur fer. Ég rak augun í frétt um að mikið sé að gera hjá þeim í Kvennaathvarfinu og að hátíðisdagar séu oft álagsdagar. Um þetta málefni væri mikið hægt að skrifa. Það sem skiptir öllum máli í þessu sambandi er að láta okkur þetta varða, fá þessi mál upp á yfirborðið til að geta komið bæði gerendum og þolendum til hjálpar. Í þeim tilvikum sem heimilisofbeldi tíðkast eru báðir aðilar orðnir sjúkir. Þeir sem beita ofbeldinu líður vissulega ekki vel með það en hafa ekki fundið leið út úr því. Oft er um að ræða aðila sem ekki hafa stjórn á skapsmunum sínum, eru haldnir sjúklegri afbrýðisemi og stjórnsemi og þjást jafnvel af ranghugmyndum. Stundum er áfengi með í spilinu en það er alls ekkert sjálfgefið. Flestir gerendur eiga það sameiginlegt að vera með brotna sjálfsmynd, lágt sjálfsmat og líða almennt illa með sjálfan sig. Margir hafa alist upp á heimili þar sem ofbeldi tíðkaðist.
Þolendur heimilisofbeldis hafa að mörgu leyti svipuð einkenni. Margir þolendur hafa einnig alist upp á ofbeldisfullu heimili og þekkja jafnvel ekki annars konar heimilislíf. Sjálfsmat og sjáfsmynd er brotin. Þolendur upplifa sig vanmátta, telja sig ekki hafa mikinn rétt til að tjá sig eða líða vel. Ef heimilisofbeldi er ekki fjölskylduleyndarmál eins og áður tíðkaðist er hægt að gera margt til að hjálpa þessu fólki. Reiðistjórnunarnámskeið hafa verið í gangi sem og sjálfsstyrkingarnámskeið. Ofbeldi á ekki að líða undir neinum kringumstæðum. Ef ekki stoppað myndast vítahringur sem stundum gengur frá einni kynslóð til annarra.

Sálfræðin að baki þess að hjálpa ekki náunganum á neyðarstundu.

Ráðist var á 16 ára pilt og kærustu hans í strætóskýli í Breiðholti. Árásin var með öllu tilefnislaus og árásarmennirnir ókunnugir. Pilturinn sem á var ráðist reyndi að vekja athygli vegfarenda, bíla sem óku fram hjá en aðeins einn stöðvaði bifreið sína og hóf að flauta á hópinn. Það styggði árásarmennina og betur fór því en á horfðist. 

Sálfræðin að baki þess að koma ekki til hjálpar á neyðarstundu.
Það er flókið sálfræðilegt ferli sem gerist hjá þeim sem verða vitni af ofbeldi og hvernig þeir bregðast við. Heilmikið er búið að rannsaka og skrifa um þetta fyrirbæri. Rannsóknir hafa falist í því m.a. að láta einhvern liggja við vegabrún sem væri hann stórslasaður eða látinn og telja hvað margir bílar einfaldlega aka framhjá. Niðurstöður eru sláandi.
Eitt gamalt skólabókardæmi er reyndar tekið úr raunveruleikanum. Ráðist var á konu á götu einni í New York. Hún hljóðaði og tókst að sleppa nokkrum sinnum úr höndum árásarmannsins sem náði henni jafnhraðan aftur. Margir í nærliggjandi húsum komu út í glugga og fylgdust í dágóða stund með hvernig „kötturinn lék sér að músinni“. Enginn kom henni til hjálpar. Einhver hringdi á neyðarlínuna en þegar lögreglan kom var það um seinan. Árásarmanninum tóks að drepa konuna fyrir framan fjölda áhorfenda.
Mörg okkar skilja þetta alls ekki og spyrja, hvað gengur eiginlega að fólki? Hversu kalt getur það verið? Er því bara alveg sama um náungann?

Ég tel að þetta sé ekki alveg svona einfalt. Það sem gerist í huga þeirra sem koma að svona löguðu er fyrst og fremst einhvern veginn svona hugsun:
Víst enginn stoppar (hefur stoppað) og hugar að þessu þá er þetta örugglega ekkert sem þarf að huga að eða því ætti ég þá að gera það. 
Sem sagt, litið er til hinna sem koma líka að eftir fordæmi til að fylgja eftir. Séu margir sem hugsa svona þá stoppar enginn þeirra  til að hjálpa. Myndi sá fyrsti sem kemur að ekki hugsa svona og stoppa til að hjálpa þá kæmu mjög líklega fleiri fljótlega í kjölfarið.

 Annað sem gerist er að fólk er hrætt við að blanda sér í deilur annarra. Það vil ekki verða eins og sagt er á enskunni „involved“.  Það ætlar ekki að fara að flækjast inn í einhver leiðindi sem jafnvel gæti dregið dilk á eftir sér.  Það sjálft kann að vera að flýta sér og má ekki vera að því að standa í neinu veseni. Svo kemur hugsunin: „víst enginn annar sér ástæðu til að gera nokkuð, þá kemst ég líka upp með að bara aka áfram og láta sem ég hafi ekki tekið eftir neinu“.

Svo er hitt að stundum kveikir fólk ekki á perunni. Það er sjálft hugsi um sín mál og þangað sem það er að fara og hreinlega „fattar ekki“ hvað er að gerast beint fyrir framan nefið á því. Þetta eftirtektarleysi er mikið til vegna þess að það  á ekki von á að upplifa neitt þessu líkt akkúrat á þessari stundu. Það er jú ekki á hverjum degi sem maður ekur fram hjá einhverri svona uppákomu.

Um þetta mætti ræða mikið meira enda er þetta einstaklega áhugavert fyrirbæri. Ef við myndum ræða þetta oftar og skoða nánar hvað gerist í hugum fólks undir svona kringumstæðum þá tel ég að við öll værum betur undir það búin að bregðast við svona óvæntum atburðum. Við skulum samt varast að draga þær ályktanir að þeir sem ekki stoppa og hjálpa sé bara eitthvað vont fólk. Málið er flóknara en það.  Svo skulum við ekki  gleyma þeim fjölmörgu sem hafa hætt lífi sínu til að hjálpa fólki sem það þekkir hvorki haus né sporð á. Um það eru fjölmörg dæmi. 

Hvernig kemst ég að því að barnið mitt er lagt í einelti?

Nokkur einkenni til viðvörunar:
Þegar barnið
*kemur heim með rifin eða skítug föt, skemmt skóladót eða hefur „týnt“ einhverju án þess að geta gert almennilega grein fyrir því sem gerðist,
*er með mar, sár eða skurði án þess að geta gefið trúverðuga skýringu á þeim,
*sýnist vera hrætt við eða langar ekki í skólann
*missir áhuga á náminu, einkunnir versna
*hættir að koma heim með bekkjarfélaga að loknum skóla
*velur aðra leið en venjulega heim úr skólanum
*virðist óhamingjusamt, dapurt, og kvíðafullt
*kvartar yfir magaverk, tapar matarlystinni
*sefur ekki eins vel, er grátgjarnt og dreymir illa
*tekur pening í leyfisleysi, virðist þurfa meiri pening en venjulega án þess að geta útskýrt almennilega í hvað er eytt

Afar brýnt er að leiða ekki þessa þætti hjá sér heldur kanna hvaða orsakir geti legið að baki. Sé einelti í gangi hverfur það sjaldnast af sjálfu sér. Skaðsemi eineltis sem staðið hefur yfir lengi getur fylgt barninu alla ævi. Áhrifin eru djúpstæð og lýsa sér oftar en ekki í brotinni sjáflsmynd og þunglyndi.

Sorgleg niðurstaða í Hafnarfiði

Hvað verður nú? Halda þeir í Sól í straumi að allt verði nú bara eins og áður um aldur og ævi?
Ekki líklegt.
Ég ásamt örugglega mörgum öðrum setjum nú stórt spurningarmerki hvort rétta leiðin til að taka ákvarðanir sem þessar sé með íbúakosningu. Ég er jafnframt á því að málið um stækkun eða ekki stækkun álversins sé ekkert einkamál Hafnfirðinga.
Rétt er að líklega verða engar stórbreytingar hvað álverið varðar á morgun, næsta ár eða kannski allra næstu árin. En eins og Rannveig Rist sagði þá rennur raforkusamningurinn út eftir 6 ár. Verksmiðjan stenst auk þess ekki lengur samkeppni og hver vill reka verksmiðju sem ekki stenst samkeppni. Stærsta sorgin við þessa niðurstöðu er að ekki er hægt að flytja verksmiðjuna. Hvað verður um allar þessar byggingar, kerin og önnur tæki og tól sem ekki er hægt að skutla á pallbíl og flytja eitthvert annað.  Þarna fara miklir fjármunir í súginn.

Þriðja Táknið, bókin á náttborðinu

Kannski er ég smá skrýtin. Ég hef verið með bókina, Þriðja Táknið eftir hana Yrsu Sigurðardóttur á náttborðinu nú bráðum í 2 mánuði. Lesturinn gengur hægt því mér þykir bókin afburða leiðinleg. Þessi bók hefur farið sigurför um heiminn og búið er að þýða hana á fjölmörg tungumál nú síðast á Kínversku. Ég trúi því þess vegna varla að ég er að  „krebera “ yfir þessari bók.
Hvað er málið hér? Hvernig má það vera að „allir“ eða alla vega mjög margir dásama þessa bók á meðan ég virðist varla ætla að geta lokið við að lestur hennar?  Strax í upphafi fannst mér innihaldið (lýsingar á morði) skjóta langt yfir markið t.d.  hvað varðar ógeðslegheit og síðan hef ég einfaldlega aldrei upplifað neina spennu við lesturinn, ekki einu sinni væga spennu eða eftirvæntingu. Meintir morðingar frekar en morðingi  en ég tek það fram að ég er nú í þessum skrifuðu orðum á bls. 270 af 351, virðast vera samnemendur hins myrta,  háskólanemar sem hafa verið að fikta í kukli ásamt þeim sem myrtur var.
Gott ef ég næ að lesa eina blaðsíðu í kvöld og kannski aðra á morgun osfrv.  Ég mun því ljúka lestri bókarinnar einhvern tímann undir vorið. 
Fyrirgefðu Yrsa, ég sé að þú hefur gott tak á íslenskri tungu og mörg orðatiltæki og hugsun þeim að baki eru snjöll, en efnið, þráðurinn og/eða lýsingarnar (veit ekki hvað af þessu nema allt sé) eru a.m.k. hvað mig varðar lítt skemmtilegt að lesa. Ég skal samt klára bókina þó ekki nema á öðru en þrjóskunni.
Ég hef lesið allar bækur Arnaldar og gengið ágætlega að ljúka þeim enda þótt þær hafi að sálfsögðu verið mismunandi. Ég er viss um að Yrsa er gott efni í rithöfund. Að mínu mati fór hún bara of bratt svona í fyrstu lotu.